BANJALUKA, Sunce, vjetar i voda najveći su obnovljivi izvori energije, koje sve zemlje u svijetu nastoje da što više više iskoriste da bi napravile uštede i obezbijedile stanovništvu lagodniji život.
Da obnovljivi izvori sve više dobijaju na značaju, pokazuje i to da su globalne investicije u obnovljive energetske izvore 2010. godine uvećane za više od 30 odsto u poređenju sa prethodnom godinom, i to na 211 milijardi dolara. To je čak pet puta više nego što je u taj sektor uloženo 2004. godine.
Najviše sredstava u razvoj zelenih energetskih izvora ulažu Njemačka, Italija i SAD. Početkom 2011. najmanje 119 zemalja je razradilo strategiju razvoja obnovljivih energetskih izvora, a više od polovine tog broja su zemlje u razvoju. U tome se toliko napredovalo da se koristi čak i energija plime i oseke.
Kakav rezultat može da ima njihovo pravo korišćenje, najbolje pokazuje malo njemačko selo Vildpoldsrid u Bavarskoj, koje proizvodi čak 321 odsto energije više u odnosu na svoje potrebe i na taj način iz obnovljivih izvora energije godišnje zaradi čak četiri miliona evra.
Inicijativa Vildpoldsrida je započeta 1997. godine, od kada je u ovom selu izgrađeno devet opštinskih zgrada opremljenih solarnim panelima, četiri uređaja za proizvodnju bioplina i postavljeno sedam vjetroagregata. Osim toga, selo ima i tri male hidroelektrane, ekološku kontrolu poplava i prirodni sistem kanalizacije, a čak 190 kuća ima solarne panele.
Ipak, korišćenje obnovljivih izvora energije, naročito kod nas, još je veoma slabo i daleko od mogućnosti koje se pružaju.
Šta su obnovljivi izvori
Obnovljivi izvori energije mogu da se podijele u dvije glavne kategorije: tradicionalne obnovljive izvore energije poput biomase i velikih hidroelektrana, te na takozvane “nove obnovljive izvore energije” poput energije sunca, energije vjetra, geotermalne energije i tako dalje.
Iz obnovljivih izvora energije dobija se 18 odsto ukupne svjetske energije. Od velikih hidroelektrana dobija se dodatnih tri odsto energije.
Slabu iskorišćenost obnovljivih izvora energije pokazuje i činjenica da Sunce isporučuje Zemlji 15.000 puta više energije nego što čovječanstvo u sadašnjoj fazi uspijeva da potroši, ali da se uprkos tome neki ljudi na Zemlji i danas smrzavaju.
Proces prihvaćanja novih tehnologija, kako u svijetu, teko i kod nas, veoma je spor, a glavni problem za instalaciju novih postrojenja je početna cijena, odnosno prevelike investicije.
Potencijali Srpske
U Ministarstvu industrije, energetike i rudarstva Republike Srpske istakli da RS ima značajan procenat električne energije iz obnovljivih izvora, te da je udio obnovljivih izvora energije u finalnoj potrošnji u 2008. godini iznosio oko 40 odsto.
– Republika Srpska raspolaže sa velikim energetskim potencijalom. Procijenjeni hidroenergetski potencijal vodotokova u Srpskoj iznosi oko 10.000 GWh godišnje, od čega je neiskorišćeno gotovo 70 odsto – kažu u Ministarstvu.
Slična situacija je i u cijeloj BiH, a prema istraživanjima Centra za ekologiju i energetiku, dva osnovna obnovljiva izvora energije BiH su voda za proizvodnju struje i biomasa za proizvodnju toplotne energije. Dodaju da je korišćenje drugih obnovljivih izvora energije, odnosno vjetra i solarne energije na domaćim prostorima neznatno, uprkos potencijalima koji su znatno veći u odnosu na potencijale mnogih evropskih zemalja.
– Njemačka, Švajcarska i Austrija, na primjer, imaju manji broj sunčevih dana i manju sunčevu radijaciju nego BiH, a opet su veliki korisnici sunčeve energije, dok se kod nas još postavlja pitanje da li se isplati ulagati u to -istakla je direktor Centra Džemila Agić.
Naglašava da su potencijali sunčeve energije i vjetra u RS i FBiH veliki, kao i hidropotencijali, ali mnogi od ovih izvora energije nisu dovoljno ni istraženi.
– Mogli bismo imati velike razvojne projekte u oblasti obnovljivih izvora energije – istakla je Agićeva.
Strategija RS
U Ministarstvu industrije, energetike i rudarstva RS kažu da će u idućih deset do 15 godina energetski sektor, osim infrastrukture, imati i dimenziju stvaranja dodatne vrijednosti jer postoji potencijal za prodaju energije na inostranim tržištima.
– Strategijom razvoja energetike RS do 2030. godine predviđeni su ciljevi za razne vrste obnovljivih izvora energije u različitim scenarijima, prema raspoloživim potencijalima. Tu su uključene solarna i energija vjetra, biomasa i geotermalna energija, a sve u cilju povećanja sigurnosti snabdijevanja, energetske nezavisnosti, smanjenja emisije štetnih materija, većeg učešća energije iz obnovljivih izvora u bruto finalnoj potrošnji, poboljšanje diversifikacije izvora i tako dalje – istakli su u ovom ministarstvu.
Prema Strategiji razvoja energetike RS do 2030. godine, vrijednost investicija u energetski sektor RS u periodu od 2010. do 2030. godine iznosiće oko 11,5 milijardi maraka.
Zainteresovanost ulagača
U Agenciji za unapređenje inostranih investicija BiH (FIPA) istakli su da je, kada su u pitanju obnovljivi izvori energije, zasad najveća zainteresovanost stranih ulagača u BiH za hidroenergiju i energiju vjetra, dok je za korišćenje sunčeve energije, biomase i geotermalne energije interes znatno manji, mada i u ovom segmentu BiH ima velike potencijale.
– Ipak, kada kažemo da BiH ima velike potencijale u pogledu izvora obnovljive i energije uopšte u BiH, moramo biti oprezni, s obzirom na to da su ovi potencijali samo relativno veliki i to u odnosu na veličinu BiH, razvijenost njene privrede, kao i procenat iskorišćenosti ovih potencijala koji se kreće između 30 i 40 odsto – navode u FIPA.
U FIPA dodaju da, prema procjenama, ukupni vjetroenergetski potencijali BiH omogućavaju izgradnju vjetroparkova ukupne instalirane snage od 2.000 do 3.000 MW, što je oko deset puta manje od već instaliranih postrojenja ovoga tipa u Njemačkoj.
– Ukupni neiskorišćeni hidropotencijal naše zemlje, pod uslovom da se pregrade branama sve naše rijeke od Une i Sane, preko Vrbasa, Bosne, Neretve do Drine, Sutjeske i Trebišnjice, kao i sve rječice potoci u zemlji omogućavaju instaliranje postrojenja čiji bi kapacitet bio 3.000 do 4.000 MW, dok u svjetu radi veliki broj hidroelektrana, čija je pojedinačna instalirana snaga oko 20.000 MW – ističu u FIPA.
Preprodaja koncesija
Kada je u pitanju sadašnji nivo zainteresovanosti stranih ulagača za ulaganje u obnovljive izvore energije, nadležni kažu da se moraju uzeti u obzir i subjektivne slabosti BiH u vezi sa strategijom i pristupom korišćenju ovih potencijala, a što podrazumijeva, s jedne strane, nedostatak projekata adekvatno pripremljenih za investiranje, a s druge strane i nespremnost ili nedovoljnu zainteresovanost naših institucija, odnosno vlasnika energetskih projekata da se isti realiziraju ustupanjem stranim ulagačima.
– Ovo je naročito izraženo u oblasti izgradnje mini i malih hidroelektrana, za koje su nadležne institucije dale više od 100 koncesija, pretežno domaćim licima, a ovi iste uglavnom žele preprodati stranim partnerima, ali pod nepovoljnim uslovima, što strane partnere odbija od namjere ulaganja u našu zemlju – navode u FIPA.
Osim toga, i tenderi, odnosno licitacije u vezi sa nuđenjem ovih potencijala su veoma često neadekvatne ili nedovoljno transparentne.
U FIPA kažu da su, ipak, proteklih godina podržavali i pomagali veliki broj ozbiljnih stranih ulagača, kao što su japanski JICA, Mtsui, australijska firma Oswal Prijedts Ltd, češki ČKD Enerdži, ruski TEGER – The Energy Group – Russia, turski Espe Enerdži i Enka, njemački Greta & Green Energy, italijanski Svicatenergy i druge koji su zainteresovani za ulaganja u izgradnju velikih i malih hidroelektrana, vjetroparkova i slično.
Značaj obnovljivih izvora
– Obnovljivi izvori energije imaju vrlo važnu ulogu u smanjenju emisije ugljen-dioksida u atmosferu, što je i politika Evropske unije.
– Povećanje udjela obnovljivih izvora energije povećava energetsku održivost sistema. Takođe, pomaže u poboljšavanju bezbjednosti dostave energije na način da smanjuje zavisnost od uvoza energetskih sirovina i struje.
– Očekuje se da će obnovljivi izvori energije postati ekonomski konkurentni konvencionalnim izvorima energije.
Vjetropark
Na području Medenog polja u opštini Bosanski Petrovac uskoro bi trebalo da počne izgradnja vjetroparka. Procijenjena vrijednost projekta je oko 250 miliona evra. Planirana je gradnja ukupno 60 vjetroelektrana pojedinačne snage tri megavata. Ukupna snaga električne energije iz vjetroelektrane iznosiće 180 megavata. Glas Srpske
Komentariši