EU na dva kolosjeka

BEOGRAD, Danas je uglavnom Velika Britanija ta koja koči EU od daljeg međusobnog zbližavanja. Merkelovoj je prekipilo – i sada planira da Evropu ubaci u dvije brzine. To znači dalje zbijanje zemalja evrozone, moguće posebnim sporazumom, paralelnim sa Lisabonskim.
Podsjećajući na ovaj prošlonedjeljni koncept njemačkog ministra finansija Volfganga Šojbla koji je predstavio rukovodstvu vladajućih konzervativaca desnog centra, demohrišćana (CDU) Angele Merkel, njemački nedjeljnik “Špigl” analizira mogućnost razvoja Evrope “na dva kolosjeka”. Njemačka kancelarka, koja se ranije tome protivila, sada u svjetlu dužničke krize evrozone, sklona je stvaranju novog centra moći sa aktuelnim predsjednikom Evropskog savjeta Hermanom van Rompejom na čelu.
Uz klub 27 članica EU, Merkelova “forsira” savez 17 zemalja evrozone koje bi ujedinile svoje fiskalne, budžetske i socijalne politike. Ideja o zajedničkim korporativnim taksama evrozone već je obznanjena nedavno na sastanku lidera “lokomotive” evrozone, njemačke kancelarke Angele Merkel i francuskog predsjednika Nikole Sarkozija.
U sjedištu EU u Briselu rađa se, tako, ideja o stvaranju nove evropske “vlade u sjenci”, paralelno sa rastućim skepticizmom među članicama. Otpori se javljaju u institucijama čije se nadležnosti u odnosu na evro dovode u pitanje, kao što su Evropska komisija, Evropski parlament, Evropski sud pravde, kao i u malim zemljama Unije, ali i unutar same Njemačke.
Kriza je, međutim, pokazala da iako su šefovi država i vlada formalno ojačali finansijska pravila za sve članice EU, samo se zemlje koje su uvele evro suočavaju sa teškim mjerama. Ironija je da zemlje suočene sa najžešćom krizom, kao što su Grčka, Irska i Portugal, sada služe kao model za novi pristup.
– Njemačka i Francuska žele da postanu nezavisnije od postojećih struktura EU, da više ne budu zavisne isključivo od resursa Evropske komisije – ističe “Špigl”.
Prvi korak je djelimično osamostaljivanje fonda za spasavanje posustalih ekonomija (EFSF) koji vodi njemački ekonomista Klaus Regling. Samo su članice evrozone uključene u ovaj fond, koji se ne pominje u osnovnom dokumentu EU, Lisabonskom sporazumu. Monetarna unija već sada ima sopstvena tijela koja donose manje-više nezavisne odluke u odnosu na Evropsku komisiju.
– Sve ove ideje uzdižu se do postepenog ukidanja dijela nacionalnog suvereniteta – ističe “Špigl”, primjećujući da su poslije “posrnulih” ekonomija, sada i one “zdrave” na putu da se odreknu dijela sopstvene nezavisnosti.
Merkelova i Sarkozi žele da se članice evrozone sastaju dvaput godišnje na samitu kojem bi predsjedavao Van Rompej, kao i da evrogrupa ima sopstveni sekretarijat. Iako bi on imao posebnog šefa i zaposlene, ostao bi formalno pri Evropskom savjetu kako izdvajanje ne bi bilo previše očigledno. Merkelova, štaviše, razmatra mogućnost tužbe Evropskom sudu pravde protiv članica evrozone koje prekrše pakt o stabilnosti, što bi zahtjevalo amandman na Lisabonski sporazum.
Trnovit put
Bolja koordinacija ekonomske politike je ideja o kojoj nema neslaganja unutar EU. Put do realizacije ovog cilja, međutim, više je nego trnovit. Sarkozi još blokira sporazum sa Evropskom komisijom i Evropskim parlamentom o reformisanju pakta stabilnosti. Njemačka i Francuska podržavaju međuvladin metod koji ograničava moći Evropske komisije i Evropskog parlamenta. Male zemlje, međutim, plaše se da to vodi dominaciji većih nad manjim članicama Unije. Novosti