TE Stanari signal za strane investitore

BANJALUKA , BiH ima šansu da izraste u centralnog energetskog igrača u ovom dijelu Evrope, zahvaljujući potencijalu dramatičnog proširenja domaće proizvodnje struje, na šta posebno ukazuje predstojeća izgradnja termoelektrane u Stanarima kod Doboja, tvrdi u novom izvještaju Inicijativa za evropsku stabilnost (ESI).
 
Ova ugledna nevladina organizacija sa sjedištem u Berlinu, u izvještaju koji će uskoro i zvanično predstaviti, ukazala je na razvojne šanse sektora energetike i istakla da su u regionu, osim BiH, samo Bugarska i Rumunija u stanju da proizvedu više električne energije.
U izvještaju se posebno apostrofira značaj izgradnje termoelektrane u Stanarima i naglašava da energetski sektor, uprkos poraznom stanju u poslijeratnom periodu, predstavlja “iznenađujuću priču o uspjehu”.
Izgradnja prve privatne TE na zapadnom Balkanu, kapaciteta 420 megavata, u šta će kompanija EFT kao investitor uložiti oko 600 miliona evra, ističe se u izvještaju, imaće veliki uticaj na privredna kretanja u dobojskoj regiji, ali i više od toga, dati signal drugim investitorima da ulažu u sektor energetike.
“Takva elektrana mogla bi da proizvodi oko 3.000 gigavat-časova godišnje, to je više od ukupnog sadašnjeg izvoza struje iz BiH. To bi, po kapacitetu, trebalo da bude treća elektrana u BiH, i prva koja je podignuta za posljednjih četvrt vijeka”, navodi se u izvještaju.
To će, kako se navodi, uticati da Rudnik uglja Stanari, koji je od 2005. godine, kada ga je kupio EFT, ostvario veliki porast proizvodnje i podigao godišnji kapacitet od 3,2 miliona tona uglja.
Objekat će, kako se ocjenjuje, imati ogroman uticaj na opštinu Doboj, pošto će godišnje dobijati najmanje 10 miliona maraka od naknade za koncesiju, što će opštinski budžet povisiti za 25 odsto. Procjenjuje se da će na gradnji termoelektrane biti zaposleno oko 3.000 radnika, dok će radovi, u vrijednosti od 300 miliona evra, biti ponuđena domaćim preduzećima iz raznih privrednih sektora. U elektrani će se zaposliti 200 radnika dok će broj rudara porasti na 600.
U izvještaju se ocjenjuje da je ulaganje u rudnik Stanari, kao i neke druge inostrane investicije na području opštine Doboj, već donijela veliki napredak u životu stanovnika Doboja, uprkos tome što je rat na ovom području ostavio brojne i teške posljedice.
Proizvodnja rudnika se sa 200.000 tona uglja, koliko je proizvedeno uoči privatizacije, u 2007. godini popela na 800.000 tona, što je direktno, ali i posredno uticalo na poboljšanje ekonomsko-socijalne slike Stanara.
Kako se navodi, na cijelom području opštine Doboj u protekloj deceniji došlo je do dramatičnih promjena nabolje. Privredni uspon doveo je do, navodi se, praktičnog brisanja međuentitetske granice, što je, kako smatraju, preduslov za svaki poslovni uspjeh.
“Većina sadašnjih kupaca rudnika Stanari nalazi se u Federaciji, i fabrika dalekovoda i fabrika kreča u Ševeralijama upiru pogled u Zenicu, odakle očekuju nove razvojne perspektive… Na sve strane oživljavaju stare veze na obostranu korist”, navodi se u izvještaju.
ESI procjenjuje da bi, uz privredeni prosperitet Doboja, izgradnja TE u Stanarima mogla znatno da utiče na dolazak novih investitora u sektor energetike. U tom smislu naveli su ulaganje češke elektroprivrede ČEZ u izgradnju nove TE u Gacku i planove za saradnju sa Slovencima u Ugljeviku. Prema podacima iz specijalizovanih časopisa, trenutno je u BiH u toku ili u pripremi 28 energetskih projekata.
“Kako se projekti privode kraju i počinju da rade, tako se povećava povjerenje investitora, čime se stvara svojevrsno vilinsko kolo uspjeha. Tako se sve više približava stvarnosti vizija bosanske energetike koja i sama pruža veliki doprinos regionalnom rastu”, stoji u izvještaju.
Danas, pored BiH, u regionu samo Bugarska i Rumunija su u stanju da proizvedu više struje nego što im je potrebno, dok sve ostale zemlje zavise od uvoza.
Po podacima za 2004. godinu, BiH je izvezla više od 2.000 gigavat-časova, što je najveći izvoz u regionu, dok je tokom 2006. godine izvoz porastao na 2.500 gigavat-časova.
To je, ocjenjuje, postignuto, iako je u ratu uništeno čak 56 odsto energetskih kapaciteta. Već 2002. godine proizvodnja je premašila predratni kapacitet. Na to je, prema procjeni ESI-ja, uticala integracija bh. energetskih institucija i proces regionalne integracije, što je dovelo do toga da BiH danas postiže “izvanredno dobre rezultate”.
Struja spaja BiH
Proizvodnja struje i uglja mogla bi da integriše BiH, ali i čitavu jugoistočnu Evropu onako kako je to ugalj učinio u prvoj fazi evropskih integracija pedesetih godina prošlog vijeka, ocjenjuje ESI.
“Zahvaljujući centralnom geografskom položaju, BiH je veoma dobro locirana da snabdijeva Hrvatsku i Sloveniju, baš kao i Crnu Goru, Srbiju, Albaniju, Grčku, Makedoniju i Kosovo. Izgradnjom novih proizvodnih kapaciteta, BiH bi se našla u prirodnom položaju da doprinese ekonomskom napretku cijelog regiona”, navodi se u izvještaju.Nezavisne novine