Ublažen rast plasmana preduzetničkih kredita

BANJALUKA,  Banke koje posluju u RS lani su značajno ublažile rast plasmana preduzetničkih kredita, dok su potrošački krediti ostali najatraktivniji i ojačali dominantno učešće u ukupnim plasmanima stanovništvu, pokazuje izvještaj Agencije za bankarstvo RS.
 
Banke su građanima RS prošle godine odobrile kredite ukupne vrijednosti od 2,2 milijarde KM, uz smanjenje stope rasta sa 38 odsto iz 2007. na lanjskih 24 odsto. Do zahlađenja kreditiranja, navode u Agenciji za bankarstvo, došlo je u zadnjem tromjesečju 2008. pod uticajem svjetske finansijske krize.
Kreditni plasmani stanovništvu za obavljanje djelatnosti, koji su 2007. bilježili najveću ekspanziju sa stopom rasta većom od 60 odsto, prošle godine su utihnuli ostvarivši najmanji rast, nepunih 10 odsto, te iznosili 206,6 miliona KM. Time je njihovo nisko učešće u strukturi bankarskih plasmana stanovništvu prošle godine dodatno umanjeno sa 11 na svega devet odsto.
Stambeni krediti su istovremeno rasli po stopi od 17,5 odsto i dostigli vrijednost od 507 miliona KM, ali je i njihovo učešće u strukturi plasmana palo sa 24 na 23 odsto.
Krediti za opštu potrošnju su, pak, uz lanjsku natprosječnu stopu rasta od 29 odsto (vrijednost 1,49 milijardi KM) povećali učešće u ukupnim bankarskim plasmanima stanovništvu na više od dvije trećine – sa 65 na 68 odsto. Među potrošačkim zajmovima najatraktivniji su nenamjenski gotovinski krediti dodijeljeni u iznosu od 1,17 milijardi KM, koji bilježe godišnji rast za 30 odsto. Daleko iza se ređaju prekoračenja građana na računima u ukupnoj vrijednosti od 85,3 miliona KM, zatim krediti za kupovinu robe široke potrošnje 67,2 miliona, koji, međutim, bilježe najveću stopu rasta od 66 odsto, dok je zaduženja građana po karticama iznosilo 54,6 miliona KM. Slijede krediti za kupovinu automobila u iznosu od 19,7 miliona KM, krediti za kupovinu hartija od vrijednosti 11,6 miliona, koji su imali najmanji rast od dva odsto, dok su lombardni krediti (podižu se na bazi položenog depozita) iznosili 8,6 miliona KM.
Ekonomski analitičari kažu da ti podaci pokazuju da su banke u RS, poput drugih u okruženju, u uslovima globalne krize kapitala nastojale ispuniti instrukcije svojih inostranih vlasnika za smanjenje kreditnih rizika.
“Stoga je najmanji rast preduzetničkih kredita logičan, jer ih banke svrstavaju u najrizičniju kategoriju zbog velikih iznosa, a niske konkurentnosti naše privrede koja podstiče strah banaka za povrat plasmana. Sa druge strane, potrošački krediti su manji, najčešće u iznosu do 5.000 KM, uz kraći rok otplate čime je i rizik za banku minimalan”, ističe Goran Radivojac, profesor na Ekonomskom fakultetu u Banjaluci.
Slobodan Marković, direktor Agencije za razvoj malih i srednjih preduzeća RS, vjeruje da je do hlađenja kreditiranja malog biznisa prvenstveno došlo zbog poteškoća preduzetnika u pronalaženju žiranata.
“Banke nisu pooštrile uslove kreditiranja preduzetnika niti je globalna kriza uticala na preduzetnike u tolikoj mjeri kao na veća preduzeća. Njima prvenstveni problem predstavlja pronalazak žiranata nakon uspostave centralnog registra kredita koji otkriva dužnički istorijat velikog broja građana”, kaže Marković.
Obojica smatraju da je na nove trendove dijelom uticala i sama promjena strukture potražnje, navodeći da se građani zbog neizvjesnosti dužine ekonomske krize rjeđe odlučuju na podizanje većih i dugoročnijih kredita.Nezavisne novine