Akcionari “Jukosa” pokrenuli tužbu protiv Rusije

LONDON, Bivši akcionari propalog ruskog energetskog džina “Jukos” počeli su sudski proces protiv vlade Rusije sa ciljem dobijanja kompenzacije od 50 milijardi dolara, što se smatra najvećim komercijalnim sudskim postupkom u istoriji, objavio je britanski dnevnik “Tajms”.
 Proces, koji se vodi pred arbitražnim sudom u Hagu, s pažnjom će pratiti energetske kompanije širom svijeta u nadi da će im on pružiti veću zakonsku zaštitu za bilione dolara vrijedne investicije u Rusiji i drugim zemljama bogatim sirovinama, ukazao je list.
 Tužilac, kompanija GML (bivša grupacija “Menatep”) tvrdi da je Kremlj, u organizovanoj političkoj kampanji, nezakonito prisvojio nekada najveću rusku energetsku kompaniju, “Jukos”.
 GML traži nadoknadu u okviru Sporazuma o energetskoj povelji  (ECT), međunarodnog zakonskog akta koji su potpisale 52 zemlje i koji je stupio na snagu u aprilu 1998.
 Dvonedeljna sudska rasprava u Hagu utvrdiće da li se ECT, koji je Rusija prvobitno prihvatila, ali ga nije ratifikovala, može primjeniti na tu zemlju.
 Još četiri zemlje su potpisale, ali nisu ratifikovale tu povelju – Australija, Bjelorusija, Island i Norveška, podsjetio je “Tajms”.
 Ukoliko tribunal odluči da ima jurisdikciju nad zahtjevom kompanije GML, to će predstavljati presedan koji će Rusiju i druge zemlje koje nisu ratifikovale ECT izložiti sudskim procesima investitora koji smatraju da se sa njima postupalo nezakonito.
 Zakonodavci ističu neophodnost veće pravne sigurnosti za strane investitore, s obzirom na to da se očekuje da u energetsku infrastrukturu do 2030, prema prognozi Međunarodne agencije za energiju (IEA), bude utrošeno više od 25 biliona dolara.
 “Ovaj sudski postupak je od izuzetnog značaja”, ukazao je stručnjak za energetsku arbitražu Stiven Jaguš.
 Udio GML u “Jukosu” od 51 odsto postao je bezvrijedan nakon proglašenja bankrotstva “Jukosa” 2006. godine. Pošto nije uspio da ispuni zatjeve za isplatu zaostalih poreza, kompaniju “Jugansknjeftegaz”, najvredniju imovinu “Jukosa”, konfiskovale su ruske vlasti i prodale državnoj naftnoj kompaniji “Rosnjeft”, a osnivača “Jukosa” Mihaila Hodorkovskog uhapsile i zatvorile.
 GML je prvobitno tražio kompenzaciju od 28 milijardi dolara, ali je zahtjev revidirao naviše zbog poskupljenja nafte. Londonski advokat Osborn smatra da taj zahtjev sada vrijedi najmanje 50 milijardi dolara i da bi mogao da dostigne vrijednost od čak 100 milijardi dolara.
 Kompaniju GML, sa sjedištem u Gibraltaru, koja posjeduje imovinu i druge investicije u zapadnoj Evropi, kontroliše ruski biznismen Leonid Nevzlin koji je poslije propasti “Jukosa” i pretnje hapšenjem u Rusiji zbog kriminalne aktivnosti emigrirao u Izrael. “Forbs” je njegovo bogatstvo ranije procjenio na dvije milijarde dolara.