RIGA, Spor Letonije i Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) mogao bi dovesti Evropsku uniju u dilemu da li treba da spasi zemlje u istočnoj i srednjoj Evropi koje su se našle u problemima, a ne žele rezati potrošnju, ili se suočiti s posljedicama nepreduzimanja tog poteza.
MMF je Letoniji uskratio isplatu 200 miliona evra u sklopu zajedničkog paketa pomoći vrijednog 7,5 milijardi evra, koji velikim dijelom finansira i Evropska unija, nakon što je ta baltička zemlja odbila da dodatno smanji penzije i da poveća poreze.
Letonija je najteže pogođena članica EU finansijskom krizom i već je oštro srezala plate u javnom sektoru i socijalna davanja. Očekuje se da će aktivnosti u njenoj privredi pasti za 18 odsto u ovoj godini u odnosu na prethodnu. Još neke zemlje suočene su s velikim rezovima, a analitičari upozoravaju da bi i njihovi političari, poput onih u Letoniji, mogli doći u probleme, jer ne žele da se suoče s političkim posljedicama rezova koje nameću MMF i šira finansijska tržišta.
“To bi mogao biti test za Evropu. U Letoniji situaciju diktiraju zbivanja u domaćoj politici. Pitanje je šta će učiniti EU ako MMF ode”, kaže Lars Kristensen, šef Odjeljenja za istraživanja tržišta u razvoju Danske Bank.
Trenutno tek malobrojni prognoziraju da će MMF okrenuti leđa Letoniji. Letonski političari i dalje izražavaju nadu da će uspješno riješiti nesporazum i dobiti narednu tranšu MMF-ovog kredita. Analitičari, međutim, tvrde da zapravo traže druga moguća rješenja.
Aktuelna letonska koaliciona vlada preuzela je vlast nakon što je prethodna pala početkom godine zbog nereda, koji su izbili nakon rezanja plata i socijalnih davanja zbog finansijske krize. Trenutni koalicioni partneri nerado se odlučuju na potpisivanje odluka o rezovima u nastojanju da dobiju političku prednost.
Nova vlada je nedavno potpisala sporazum o razumijevanju s Evropskom komisijom o dobijanju tranše od 1,2 milijarde evra koja je dio većeg, 7,5 milijardi evra vrijednog paketa pomoći MMF-a i EU. Na Briselu je sada da odluči da li će nastaviti tim putem ili će podržati zahtjeve MMF-a.
Analitičari ističu da će se Letonija bez podrške izvana suočiti s katastrofalnim ekonomskim posljedicama koje će vjerovatno uključiti pad vrijednosti domaće valute lata koji je trenutno vezan za evro, produbljivanje recesije i učestali izostanak otplate kredita izraženih u inostranim valutama. Takav razvoj događaja bi uzdrmao cijelu regiju, zbog čega bi u konačnici EU i MMF platili još veći ceh.
