BEOGRAD, Mučno je kada se krene u obijanje pragova banaka u potrazi za kreditom. Procedura je jednako dugačka i sa mnogo papira, a često i ponižavajuća, bilo da se radi o kratkoročnom, dugoročnom, ili hipotekarnom zajmu. Samo je razlika u kom vremenskom periodu će biti odobren. Klijentu koji sa zahtjevom za zajam dođe na šalter bankari traže bezbroj potvrda i uzimaju svakave podatke, koji su često lične prirode i zadiru u intimu, pa se mnogi zapitaju da li su u banci ili u – policiji.
Tako, za najobičniji gotovinski zajam, ili dobijanje kreditne kartice, mnogi bankari traže od građana da prilože potvrde: o zaposlenju, visini primanja i liste o isplati zarada u posljednja tri mjeseca, kako bi se utvrdilo da li imaju dodatna zaduženja, odnosno da li su kupovali nešto na rate preko firme jer u tom slučaju umanjuje se kreditna sposobnost za visinu rate. Tri pomenute potvrde su početak. Jer, banka, ako nije matična preko koje se prima plata, zahtjeva i potvrdu o isplatama na tekućem računu. Podrazumijevaju se još: fotokopija lične karte, potvrda o primanjima supružnika… Kad su u pitanju stambeni krediti neophodna dokumentacija je još deblja.
Od papira koji se traže da bi se odobrio kredit tu je i poslednji račun za fiksni telefon. U jednoj od stranih banaka to objašnjavaju potrebom da vide da li budući klijent redovno izmiruje svoje obaveze, kao i da li stvarno živi na adresi na kojoj je prijavljen.
Među neprijatnije spada i zahtjev da se, za klijente koji su razvedeni, priloži – kopija sudske presude o razvodu. I za ovaj zahtjev bankari imaju „pokriće“ – da utvrde koliki dio plate zajmotražioca odlazi na obaveze prema bivšem supružniku.
Priča za sebe su i podaci koji se uzimaju od klijenata. Obavezno je da li ste u braku. Ali, banke traže i brojeve fiksnog i mobilnog telefona, zatim imovinsku kartu – odnosno da li posjedujete stan, vikendicu, automobil (koje marke i koliko star). Ukoliko klijent nema stan, sljedeće pitanje je da li živi kod roditelja ili je podstanar. Za one koji iznajmljuju stan važno je da navedu koliko plaćaju kiriju, što im automatski umanjuje mogućnost za željeni iznos kredita…
Naravno da banke nemaju pravo da traže većinu podataka koje im daju građani, komentariše jedan beogradski advokat. Zakon jasno kaže ko može, za koje potrebe i u kojim situacijama da uzima podatke. Ali, niko se od građana ne žali, jer očekuju – kredit.
– Banke moraju da vode računa o riziku, ali im Narodna banka Srbije ne uslovljava kako će to da čine, odnosno ne propisije šta će da zahtevaju od dokumentacije – kažu u centralnoj banci. – Banke se često „vade“ na nas, ali same procjenjuju rizik kada odobravaju kredite. Dakle, to zavisi od njihove poslovne politike.
Bankari nerado govore zašto toliko „zaviruju“ u lični život klijenata. Tvrde, međutim, da moraju da budu upoznati sa kompletnim zaduženjem i primanjima onih kojima pozajmljuju novac.
– Banke su oprezne jer raste nenaplativost kredita – kaže Veroljub Dugalić, generalni sekretar Udruženja banaka Srbije. – Naročito je veliki problem sa gotovinskim kreditima i kreditnim karticama, gde je izuzetno veliko kašnjenje. Osnovni razlog su slabi instrumenti obezbijeđenja, odnosno samo mjenica. Zbog toga banke i insistiraju na više podataka o klijentu.
Sistematski pregledi
Građanima koji žele da uzmu stambeni kredit potrebno je životno osiguranje, a da bi se ono dobilo moraju da se obave sistematski pregledi. U zavisnosti od iznosa koji zajmi, kao i od osiguravajuće kuće, klijent obavlja takozvani mali ili veliki pregled.
Prvi obuhvata nalaz krvne slike sa biohemijom, EKG, nalaz lekara opšte prakse i HIV test. Na primjer, ako je klijent malokrvan, to jest, gvožđe u krvi je ispod propisane granice, ne može da dobije polisu životnog osiguranja, a samim tim ni zajam.
Za iznose iznad 40.000 evra, zahtjeva se veliki sistematski pregled koji osim osnovnih analiza podrazumjeva i ultrazvuk srca i drugih unutrašnjih organa, test opterećenja srca, pregled psihijatra, HIV test…
Lekarske preglede i analize plaća budući korisnik stambenog kredita, a osiguravajuća kuća bira polikliniku kod koje se obavljaju pregledi.
Ne računa se
Pojedine banke ne računaju kao stalna primanja uplate na tekući račun kao što su porodične invalidnine, naknade za prevoz i razne druge. Tačnije, ne uzimaju ih u obzir prilikom limitiranja mogućeg zaduženja, odnosno određivanja rate. Novosti
