BEOGRAD, Ekonom-east Media Group je objavila tradicionalnu godišnju ediciju Top 300 najvećih preduzeća Srbije, rangiranih prema visini poslovnih prihoda u 2009. Vodeću poziciju na listi najvećih domaćih preduzeća ove godine je, prvi put, preuzela privatna kompanija, Delta Holding.
Zbir konsolidovanih prihoda preduzeća Delta M i Delta Sport u 2009. dostigao je oko 160,7 milijardi dinara, što je Delta Holding dovelo na čelo liste Top 300. Slijedi Elektroprivreda Srbije sa ostvarenih 154,2 milijardi dinara poslovnih prihoda. U Klubu 10 najvećih prema poslovnim prihodima u 2009, koji je pretrpio značajne promjene u odnosu na prethodnu godinu, su i NIS, Telekom Srbija, Srbijagas, US Steel Srbija, Victoria Group, Mercator S, East Point Holdings i Yugorosgas.
Generalno posmatrano, učešće 10 najvećih preduzeća u Srbiji u ukupnim prihodima 300 najvećih kompanija u Srbiji smanjeno je u odnosu na prethodnu godinu sa 35 odsto na oko 30 odsto, što je, ipak, i dalje visoka koncentracija.
Istovremeno, prema podacima Agencije za privredne registre, u svih 300 preduzeća koja su rangirana na listi EMG-a u 2009. je bilo koncentrisano više od polovine ukupno iskazanog kapitala svih privrednih društava u Srbiji. Top 300 kompanija, mjereno poslovnim prihodima, ostvarilo je gotovo polovinu obrta i više od trećine neto dobitaka i neto gubitaka svih preduzeća u Srbiji.
Ove godine analizirano je 19 sektora i grupacija konglomerata. U odnosu na prošlu godinu promjenjen je lider u domenu profitabilnosti sektora, izraženoj kroz pokazatelj poslovne profitabilnosti, EBITDA marža i prinosa na kapital. Paradoksalno je da je sektor koji je jedan od najpogođenijih krizom, proizvodnja građevinskih materijala, ostvario najveću profitabilnosti, prosječna EBITDA marža je 37,8 odsto, a prosječan prinos na kapital u 2009. je iznosio čak 33 odsto. Promjena u odnosu na prethodnu godinu, mjereno ostvarenim prihodima, među sektorima nema, „kolo vode“ energetika, trgovina na veliko, sektor hrane i pića i trgovina na malo.
Na listi Top 300 se nalaze kompanije koje posluju u Srbiji, registrovane kod Agencije za privredne registre, i neke koje su registrovane u inostranstvu, ali s većinskim srpskim kapitalom. Od 300 preduzeća sa najvećim poslovnim prihodima, čak 163 konsoliduju svoje finansijske izvještaje, što je manje u odnosu na listu za 2008, kad je takvih preduzeća bilo 175. Upravo zbog takvog načina rangiranja, lista Top 300 omogućava najmjerodavnije sagledavanje stvarnog poslovanja jezgra privrede Srbije.
Uz agregatnu listu i rang liste po sektorima, najuspješnije kompanije u Srbiji rangirane su i po sljedećim parametrima: neto dobit, gdje je prvo mjesto zauzela kompanija Telekom Srbija, sa 13,3 milijarde dinara neto profita; rast poslovnih prihoda, prvo mjesto pripalo je kompaniji Autoritas Investment, sa rastom od 159,9 odsto u odnosu na 2008; dobit iz poslovanja prije amortizacije (EBITDA), prvo mjesto zauzela je Elektroprivreda Srbije (48,4 milijardi dinara); EBITDA marža, Raiffeisen Rent s maržom od 89,6 odsto.
Jelena Krstović iz Delta holdinga rekla je prilikom primanja priznanja da je za Delta holding velika čast što se uprkos ekonomskoj krizi i racionalizaciji poslovanja našla na prvom mjestu Top 300.
Branko Radujko, generalni direktor Telekoma Srbija, rekao je da je priznanje koje je ta kompanija dobila pripada prije svega zaposlenima i akcionarima kompanije, korisnicima i poslovnim partnerima.
On je rekao da je u proteklom periodu sektor telekomunikacija takođe u značajnoj mjeri zahvatila kriza i da će obim tržišta definitvno biti manji nego prethodnih godina, ali je ocijenio da će profit kompanije biti na nivou sličnom onom iz prethodne godine. On se nada da neto dobit neće biti pogođena većim udarima sa strane domaće valute.
Najveći gubitaši društvena i državna preduzeća
Marko Mićanović, direktor Altis Capitala, koji je učestvovao u koncipiranju i obradi podataka za publikaciju Top 300, kaže da na listi napreduju domaća preduzeća s privatnim kapitalom, dok s druge strane ostaje trend da su najveći gubitaši društvena i državna preduzeća.
Ove godine su, mjereno prema EBITDA marži (poslovna dobit prije amortizacije), bili EPS i Telekom, što je, prema njegovim rečima djelimično i zbog njihove veličine.
Pored ta dva preduzeća, največu EBITDA maržu imali su Telenor, Delta holding i Hemofarm.
Najveći rast prihoda imala je Victoria Group, sa 31 na 43 milijarde dinara, dok je Mercator sa 8. mjesta dospio na 16, s tim što je rezultat integracije s kompanjom Rodić, a ne organski rast. Prihodi Mercatora u 2009. su tako bili 41 milijardu dinara, u poređenju s devet milujardi 2008. Emg.rs
