BRISEL, Egipat i nestabilinost na Bliskom istoku dominira današnjim samitom šefova država i vlada EU, a komesar za vanjska pitanja Ketrin Ešton suočena je sa kritikama da nije reagovala na vrijeme.
Druga tema samita, koja sigurno neće pasti u drugi plan, jeste ekonomija. Evropski lideri izjasniće se o prijedlogu koji su im uoči samita uputili francuski predsjednik Nikola Sarkozi i njemačka kancelarka Angela Merkel, o takozvanom “paktu konkurentnosti”, koji je namijenjen jačanju ekonomske snage zemalja koje koriste evro, ali i cijele EU – javlja Srnin dopisnik iz Brisela.
Cilj je pokretanje ekonomije sa mrtve tačke, a način kako da se to postigne, prema Merkelovoj i Sarkoziju, jeste dogovor između članica da će koordinisati rast plata, penzionu politiku, poresku politiku, i najvažnije, javni dug.
Inicijator ovog programa, koji vodi većoj integraciji EU, jeste Njemačka. Prva reagovanja na ovaj prijedlog, koji liči na raniji prijedlog “ekonomske vlade za Evropu”, povoljna su, jer se konstatuje da je dobro da Njemačka preuzima svoju odgovornost kao ekonomski lider briselske zajednice zemalja. Njemački diplomata rekao je da Njemačka želi da ekonomija EU ponovo postane “solidna i stabilna”.
Od spoljnopolitičkih tema, jedini predmet razgovora je sjeverna Afrika, u prvom redu Egipat i Tunis, ali i druge zemlje Magreba i Mašreka, koje bi mogle da budu zahvaćene nestabilnošću. Ova tema, zapravo, preuzela je veliki dio interesovanja evropskih lidera i bacila u drugi plan ostale tačke dnevnog reda.
EU je obećala pomoć u izgradnji demokratskih institucija, ali mora pronaći način kako da djeluje, jer je konstatovano da prijašnja politika financijske pomoći uglavnom završava u korupciji.
Očekuje se da će biti pojačan pritisak na predsjednika Egipta Hosnija Mubaraka, što su, takođe uoči samita, dogovorile Francuska, Njemačka, Britanija, Španija i Italija. Izbor riječi kojima se te zemlje sada služe jest da zahtijevaju “momentalnu tranziciju vlasti” i da je maltretiranje novinarskih ekipa međunarodnih i egipatskih medija koji izvještavaju sa lica mjesta u Egiptu, “neprihvatljivo”.
Ali, unutar 27-orice još ima oklijevanja, jer se ispituje izraelski i američki stav prema tim dešavanjima.
Uoči samita, Evropski parlament, ali i mnoge zemlje članice Unije, “zasule” su kritikama visokog predstavnika Ketrin Ešton, uz tvrdnje da, suočena sa ovako velikom krizom kakva se otvorila na Bliskom istoku, nije dobro reagovala.
Ledi Ešton nije našla formulu pravilnog reagovanja i EU je ostala nijema, iako je njeno mjesto i osnovano zato da se Evropa čuje, rekli su evroposlanici novinarima.
“Ovo je test za ledi Ešton,” rekao je belgijski premijer tehničke vlade Iv Laterm. Sve političke frakcije Evropskog parlamenta, demohrišćani i narodnjaci, socijalisti i demokrati, zeleni, kao i liberali, izdali su saopštenja u kojima pozivaju evropske šefove država i vlada da ne padnu ispod istorijskog trenutka.
“Dosad smo tvrdili da u arapskim zemljama postoji samo izbor između teokracije i diktature. Sad vidimo da postoji i treći put – demokratija. Ako sad nećemo da reagujemo ispravno, poslije ćemo se čuditi kada nam arapski svijet opet okrene leđa”, rekao je Daniel Kon Bendit, vođa frakcije Zelenih u Evropskom parlamentu.
Cijeli zapadni Balkan ostao je u potpunoj “pomačini” interesovanja na ovom samitu. Jedan od razloga je to što je strateški manje važan od Bliskog istoka, a, takođe, nema značajnih pomaka koji bi zainteresovali evropske šefove država i vlada.
