NJUJORK, Polovinom prošle sedmice kurs japanskog jena prema dolaru dostigao je najviši nivo u istoriji, a da bi stabilizovale valutna tržišta zajednički su morale intervenisati, po prvi put od 2000. godine, najveće centralne banke svijeta.
Nakon burne sedmice, u petak su valutna tržišta zatvorena sa kursom dolara na 80,60 jena, što predstavlja sedmični pad od 1,53 odsto. Taj bi pad bio znatno veći da u petak nisu intervenisale najveće centralne banke svijeta. Zahvaljujući toj intervenciji, cijena evra prema japanskoj valuti prošle je sedmice ojačala 0,48 odsto, na 114,35 jena. Kurs evra prema dolaru skočio je, 2,01 odsto, na 1,4185 dolara, najviši nivo u četiri mjeseca. Od samog početka prošle sedmice jen je jačao prema svim značajnijim svjetskim valutama, jer se očekuje da će japanska osiguravajuća društva prodavati svoju imovinu u inostranstvu i kupovati jene kako bi nadoknadila štete od potresa i tsunamija.
Slično se dogodilo 1995. godine, kada je u tri mjeseca nakon potresa u Kobeu jen prema dolaru ojačao za 20-ak odsto. Štete od katastrofe u Japanu mogle bi, procjenjuje se, dostići 200 milijardi dolara, što je otprilike tri odsto tamošnjeg godišnjeg bruto domaćeg proizvoda, i vjerojatno će ponovno gurnuti Japan u recesiju.
Jačanje jena samo dodatno šteti japanskoj privredi jer time proizvodi japanskih izvoznika postaju skuplji i manje konkurentni na svjetskim tržištima. Japanska centralna banka nastojala je vanrednim mjerama ‘ohladiti’ tržišta. U finansijski je sistem od početka sedmice ubrizgala 55.600 milijardi jena, ili 688 milijardi dolara.
U četvrtak je kurs dolara potonuo na samo 76,25 jena, najniži nivo u istoriji i znatno ispod prethodnog rekorda od 79,75 jena, zabilježenog nakon potresa u Kobeu. To je natjeralo na akciju skupinu G7 najbogatijih zemalja svijeta. Na vanrednoj telekonferenciji u četvrtak naveče čelnici G7 odlučili su intervenisali na tržištima. U petak ujutro, od samog otvaranja Tokijskoj tržišta, centralna japanska banka počela je agresivno prodavati jene. Procjenjuje se da je Bank of Japan u petak prodala oko 2.000 milijardi jena, što je protuvrijednost od oko 25 milijardi dolara.
Zahvaljujući tome, kurs dolara skočio je oko 3,5 odsto, sa manje od 79 na više od 81,50 jena. Cijena evra skočila je istovremeno skoro odsto, na 115 jena. Najavivši intervencije, japanski ministar finansija Yoshihiko Noda poručio je da je cilj intervencija smirivanje tržišta i da Grupa G7 nije dogovorila nikakav ciljani nivo jena. Čim su otvorena evropska tržišta, intervenisale su i njemačka, francuska, britanska te italijanska centralna banka, a poslijepodne su im se pridružile i monetarne vlasti SAD-a i Kanade.
Tim intervencijama centralne su banke natjerale kurs dolara na otprilike 82, a evra na 115,55 jena. Čelnici grupe G7 zabrinuti su zbog toga što bi prevelike oscilacije kurseva mogle dovesti do krize povjerenja na tržištima od Azije, preko Evrope, do SAD-a, što bi naštetilo cjelokupnoj svjetskoj privredi.
“Ovo je prva koordinirana intervencija G7 od 2000. godine i imaće velikog uticaja na tržište. Uz to, zajednička intervencija pokazuje solidarnost finansijskih vlasti najrazvijenijih zemalja svijeta s Japanom, koji je u teškoj situaciji nakon potresa”, kaže Kathy Lien, direktorica valutnog odjela u kompaniji GFT.
Ipak, pred kraj trgovanja u petak jen je ponovno ojačao. Kurs dolara pao je na 80,60, a eura na 114,35 jena, što najavljuje nestabilno trgovanja i naredne sedmice. Hina/pd
