Besparica gomila dugove

BANJALUKA,  Opšta besparica, velika nezaposlenost i plate ispod prosjeka, najčešći su razlozi zbog kojih i građani Republike Srpske imaju velika dugovanja prema javnim preduzećima.
Ukupna dugovanja kupaca za utrošenu električnu energiju u RS iznose oko 298 miliona KM. Od tog iznosa domaćinstva duguju 150 miliona KM, što čini približno polovinu ukupnih dugovanja, dok ostatak otpada na privredne subjekte. Prosječan dug krajnjeg kupca iz kategorije domaćinstva iznosi oko 300 KM, što približno odgovara njegovoj osmomjesečnoj potrošnji. Navedena dugovanja ne uključuju aktivne ugovore o reprogramu koje je s potrošačima zaključila Elektroprivreda RS, da bi se povećala naplativost potraživanja.
Dalibor Muratović, direktor Direkcije za distribuciju u ERS, kaže da je obustava isporuke električne energije krajnja mjera za kojom distributivna preduzeća posežu, nakon što ostale mjere, propisane Zakonom o električnoj energiji, nisu dale rezultate.
– Obustava isporuke je mjera privremenog karaktera. Nakon uplate duga od strane kupca, isporuka mora biti nastavljena najkasnije prvog narednog dana – naveo je Muratović.
 On je podsjetio da je plaćanje dugovanja u više mjesečnih rata, putem zaključenja ugovora o reprogramu, bilo moguće u tri ciklusa u prethodne četiri godine. Posljednji ciklus je okončan zaključno s 31. decembra 2009. godine.
– S obzirom na to da je kupcima koji imaju veća dugovanja reprogramiranje duga bilo omogućeno više puta, distributivna preduzeća će, radi zaštite vlastitih potraživanja, primijeniti mjeru utuženja kupaca koji nisu zaključili ugovor o reprogramu – istakao je Muratović i dodao da trenutno ne postoji mogućnost reprogramiranja dugovanja na duži vremenski period.
Milionska dugovanja osim za struju, građani i privredni subjekti u RS imaju za vodu i grijanje.
Milan Mazalica, predsjednik Upravnog odbora Udruženja vodovoda RS, ističe da zbog nemogućnosti da naplate svoja potraživanja mnogi vodovodi nisu u mogućnosti da izmire svoje obaveze, zbog čega i sami postaju dužnici.
– “Vodovod” u Prijedoru, na primjer, duguje šest miliona za električnu energiju, dok račun za struju “Vodovoda” u Sokocu iznosi dva i po miliona – naveo je Mazalica. On je dodao da najveća dugovanja imaju domovi zdravlja, bolnice i opštinske administracije, dok građani redovnije izmiruju svoje obaveze.
– Najveći problem ipak predstavljaju dugovanja preduzeća koja propadnu i odu u stečaj. U tom slučaju često ne uspijemo da naplatimo dug ili naplatimo mali dio, dok ostalo ode na materijalne troškove – pojasnio  je Mazalica.
Radi poboljšanja naplativosti, u ponudi su, dodao je Mazalica, reprogrami dugovanja, međutim često se dešava da se potrošači ne pridržavaju ni tog načina izmirenja duga.
Kada su u pitanju računi za grijanje, situacija se razlikuje od opštine do opštine. Dok naplativost grijanja u Banjoj Luci doseže 85 odsto, u drugim opštinama, poput Doboja, ona je niža.
– Naša potraživanja iz prethodnog perioda iznose šest i po miliona KM. Preduzeli smo brojne aktivnosti da bismo smanjili dugovanja. Osim što nudimo mogućnost otplaćivanja na rate, radi efikasnije naplate započeli smo s praksom, da u tužbenom zahtjevu prema neredovnom platiši, predmet izvršenja ne budu pokretne stvari, nego nekretnina. To znači da bi onaj ko ne izmiri dug ubuduće mogao da ostane bez nekretnine – rekao je Vlastimir Pejić, direktor “Gadske toplane” Doboj.
 
Subvencijama do izmirenja duga
Po riječima ekonomiste Saše Grabovca razlog sve većih dugovanja za komunalne usluge leži u činjenici da sve više radnika ostaje bez posla, odnosno sve više preduzeća propada pri čemu ostaju dugovanja koja je teško izmiriti.
– Građani sve češće gube posao ili im plata kasni, zbog čega nisu u mogućnosti da na vrijeme izmire dugovanja. S druge strane preduzeća koja su u teškoj situciji takođe nisu u mogućnosti da izmire sve obaveze. Svi računaju na subvencije ili razne reprograme da bi isplatili dug – naveo je Grabovac. Fokus