BEOGRAD, Jedini proizvod iz Srbije koji ima međunarodnu zaštitu geografskog porijekla je homoljski med, dok je oko 40 proizvoda zaštićeno ovom oznakom samo na nacionalnom nivou.
Rukovodilac Grupe za dizajn i oznake geografskog porekla Zavoda za zaštitu intelektualne svojine Srbije Zoran Dragojević kazao je agenciji Beta da je homoljski med zaštićen lisabonskim sporazumom o zaštiti geografskog porekla koji je potpisalo 25 zemalja među kojima je i sedam članica Evropske unije.
“U tim državama postoji obaveza da ime homoljski med štite kao svoj naziv i on ne može da bude prihvaćen za drugi takav proizvod”, kazao je Dragojević i naglasio da je Srbija članica lisabonskog aranžmana od 1. juna 1999. godine.
Prema njegovim riječima, međunarodna zaštita oznake geografskog porijekla preko lisabonskog aranžmana košta oko 500 švajcarskih franaka i neograničeno važi.
“Proizvodi koji su zaštićeni oznakom geografskog porekla po pravilu stvaraju dodatu vrijednost. Ovi proizvodi ukazuju da su posebnog kvaliteta i svojstava, a mogu čak i do nekoliko desetina procenata da imaju veću vrijednost od onih koji nemaju tu oznaku”, naglasio je Dragojević.
Prema njegovim riječima, zaštićeni proizvod asocira na određenu zemlju, kao što je Francuska poznata po vinima i sirevima, Švajcarska po satovima, a Belgija po čokoladi.
“Ovi proizvodi doprinose i razvoju turizma, ali i ruralnom razvoju, jer sprečavaju migraciju stanovništva iz sela ka gradovima”, kazao je.
Dragojević je naglasio da ovog ternutka nijedan proizvod iz Srbije nije u proceduri za međunarodnu zaštitu, ali da je nekoliko u proceduri za nacionalnu zaštitu: somborski sir, leskovački ajvar i pirotski kačkavalj.
U Srbiji je na nacionalnom nivou, kako je dodao, preko Zavoda za zaštitu intelektualne svojine, oznakom geografskog porijekla zaštićeno oko 40 proizvoda i to uglavnom poljoprivredno – prehrambenih.
“Da bi se neki proizvod zaštitio preko lisabonskog aranžmana prvo mora da se zaštiti na nacionalnom nivou, odnosno da imate registraciju samog proizvoda i ovlašćene korisnike, a to su lica koja mogu da koriste taj naziv i oni podnose prijavu. Pčelarska zadruga Homolje med iz Žagubice jedina ima pravo da koristi naziv homoljski med”, objasnio je on.
Dragojević je dodao da oznakama geografskog porijekla mogu da se štite prirodni, poljoprivredni, industrijski proizvodi kao i prozvodi domaće radinosti i usluga.
Postupak za nacionalnu zaštitu se pokreće prijavom koja sadrži opis geografskog područja sa kojeg se proizvodi dati proizvod, uključujući prirodne i ljudske faktore koji utiču na svojstva tog proizvoda, a plaća se i taksa od oko 5.000 dinara.
“Postoji razlika kod imena porekla i geografske oznake i to su dvije kategorije. Kod imena porijekla mora da postoji čvrsta veza prirodnih i ljudskih faktora koji utiču na posebna svojstva i kvalitet, kao i da se sama proizvodnja, priprema i prerada odvijaju na uskom geografskom području”, kazao je on.
Kod geografske oznake, kako je objasnio, postupak pripreme i prerade može da bude odvojen, tačnije da sirovina potiče sa jednog područja a prerada da bude na drugom području, dovoljna je samo reputacija i čuvenost da taj proizvod ima posebna svojstva i kvalitet.
“Oznaka geografskog porekla praktično traje neograničeno i te oznake predstavljaju jedno nacionalno dobro ili prirodni resurs kojim raspolaže država”, naglasio je Dragojević.
On je dodao da se status ovlašćenog korisnika oznake geografskog porekla daje na tri godine i može da se neograničeno produžava uz dostavljanje dokaza da je izvršena kontrola kvaliteta od strane ovlašćene institucije.
Proizvodi sa zaštićenim geografskim porijeklom u Srbiji preko Zavoda za zaštitu intelektualne svojine su: goveđa i svinjska užička pršuta, užička slanina, sremski kulen, sremska domaća kobasica, sremska salama, požarevačka i petrovačka kobasica, krivovirski, svrljiški i staroplaninski kačkavalj.
Zaštićeno porijeklo imaju i rtanjski čaj, banatski rizling, jagodinska ružica, vršačko šampion i apatinsko jelen pivo, kladovski kavijar, voda Vrnjci, kao i bujanovačka mineralna voda akva heba.
Registrovani su i pirotski ćilim, sirogojno, mineralna voda duboka, biserno ostrvo, muskat krokan, Knjaz Miloš Bukovička banja, leskovačko roštilj meso za pljeskavice i ćevapčiće, valjevski duvan čvarci, bermet, karlovački rizling, futoški sveži i kiseli kupus, ariljska malina, svrljiški belmuž i bezdanski damast. Beta
