Posljedice finansijske krize dugoročne i za zapadni Balkan

BEOGRAD, Pozitivne promjene na berzama akcija u zemljama zapadnog Balkana, uočene sredinom ove sedmice nakon snažnog rasta cijena dionica na najvećim svjetskim tržištima, još su nedovoljne za zaključak da se radi o trajnijoj stabilizaciji tog dijela regionalnog finansijskog tržišta.
 Domaći i strani ekonomisti ukazuju da bi posljedice ovogodišnje oštre globalne kreditne krize na finansijsko tržište u regionu zapadnog Balkana mogle biti “vrlo ozbiljne i dugoročne”.
 Stručnjaci Međunarodnog monetarnog fonda, Svjetske banke i drugih viđenijih organizacija upozorili su, u najnovijim izveštajima o kretanjima u globalnoj privredi, da će se region zapadnog Balkana suočiti, najvjerovatnije, sa negativnim posljedicama kreditne krize u vidu niže stope privrednog rasta, manjeg priliva stranog kapitala, sužavanja svih vidova domaće potrošnje, slabljenja izvoza, a takođe i porasta nezaposlenosti.
 Projekcije privrednog rasta koje su krajem ljeta ili početkom jeseni dali MMF i SB za Srbiju i druge zemlje zapadnog Balkana sada više ne treba prihvatiti kao meritorne, jer se situacija u međuvremenu drastično pogoršala, dijelom i zbog naglog “seljenja” finansijske krize iz SAD u Evropu, ističe londonski radio Bi Bi Si.
 Privredni rast u Srbiji dogodine bi, kako je ocijenio premijer Mirko Cvetković, mogao da opadne na četiri odsto, što je oko dva odsto niže od prethodne procjene MMF-a.
 Cvetković je ranije ovog mjeseca izjavio da je vlada odredila stručnu ekipu koja će, uz pomoć drugih eksperata, pomno pratiti dalji razvoj globalne finansijske krize i mogućne negativne posljedice takvih kretanja na srpsku privredu.
 Guverner Narodne banke Srbije (NBS), Radovan Jalašić, koji je jedan od članova navedenog ekspertskog tima, smatra da je srpski bankarski sektor, uprkos globalnoj finansijskoj krizi, u solidnom stanju i da ima visok nivo likvidnosti.
 Čelnik NBS ipak ukazuje na potrebu stalnog i detaljnog praćenja situacije na globalnom nivou i preduzimanja pravovremenih mjera da se loši efekti krize ne preliju i na domaće tržište.
 Analitičar iz bečkog Instituta za međunarodne ekonomske studije Vladimir Gligovor početkom ovog mjeseca je, međutim, upozorio da globalna finansijska kriza može imati ozbiljne posljedice na privredna kretanja u našoj zemlji zbog velikog trgovinskog deficita i zavisnosti od priliva novca iz inostranstva.
 Hrvatska je, prema ocijeni stručnjaka MMF-a, “zrela” za novi aranžman sa tom međunarodnom finansijskom institucijom, jer je deficit trgovinskog i bilansa tekućih plaćanja te zemlje sve veći, dok su izgledi za privredni rast u narednoj godini, uključujući i turizam koji donosi najveći devizni priliv, sve nepovoljniji.
 MMF je u tom kontekstu pomenuo i Srbiju, ali su najviši vladini zvaničnici, uključujući i premijera Cvetkovića, više puta ponovili da  će se u juče započetim pregovorima sa misijom Fonda razgovarati samo o “savjetodavnoj pomoći” oko usvajanja državnog budžeta za iduće godinu, a ne i o sklapanju sporazum na osnovu koga bi naša zemlja pozajmila sredstva od te finansijske institucije.
 Srpski premijer i drugi visoki vladini zvaničnici, a takođe i guverner Jalašić, izjavili su u više mahova da naša zemlja raspolaže sa dovoljnim deviznim rezervama, od blizu deset milijardi evra, da bi se uspešno suprotstavila izazovima globalne finansijske krize.
 MMF je sinoć saopštio da je načelno odobrio Mađarskoj  zajam od 15,7 milijardi dolara, a sličnu sumu očekuje i Ukrajina, dok je Bijelorusije stavila do znanja da bi prihvatila pozajmicu od MMF -a u vrijednosti oko dvije milijarde dolara.
 U cijelini gledano, osim Srbije i Hrvatske i sve druge zemlje zapadnog Balkana (Bosna i Hercegovina, Makedonija, Albanija i Crna Gora) takođe imaju loše trgovinske i bilanse tekućih plaćanja, a ukoliko se kao jedno od mjerila prihvate i kretanja na njihovim berzama akcija, situacija nije ni malo ružičasta.
 Glavni indeksi akcija na berzama u Beogradu, Zagrebu, Skoplju, Sarajevu, Podgorici opali su ove godine uglavnom u rasponu od 50 do 65 odsto, pri čemu je najveći pad cijena dionica zabilježen na srpskom tržištu, za koje mnogi analitičari kažu da je “plitko i malo”.
 Čak je i na slovenačkoj berzi akcija u Ljubljani glavni indeks ove godine oslabio oko 52 odsto, što pokazuje da ni ta članica Evropske unije nije bila otporna na velika kolebanja koja su proteklih mjeseci zabilježena na efektnim berzama i cijelom finansijskom tržištu u zapadnoj Evropi i širom svijeta.