ALEKSINAC, Ne tako davno, imali smo tridesetak fabrika koje su, uglavnom, uspješno radile, a danas ih možemo izbrojati i na prste jedne ruke. Hljeb je u privredi zarađivalo oko 11.000, a sada svega oko 1.500 ljudi, pa nas sa dna nikakva sila ne može izvući, osim ako se desi neko čudo, a u čuda ne vjerujem.
Ovako predsjednik Saveza samostalnog sindikata opštine Aleksinac, Dobrica Ranđelović, komentariše trenutnu privrednu situaciju u ovoj opštini – pokušavajući da nabroji i uporedi broj preduzeća i radnika, tada i sada. Jer, mnogi od kolektiva postoje i danas: neki samo na papiru, drugi zarasli u korov, te je postalo normalno reći kako je od aleksinačke privrede ostalo samo – groblje.
Postoje, takođe, i radnici – stari i oni koji su u međuvremenu stasali, ali ne u proizvodnim halama, već na tržištu rada gdje je na evidenciji trenutno više od 9.000 nezaposlenih.
– Uz sve ostalo, loše privatizacije dokrajčile su i ono malo zdravog jezgra u preduzećima. Nikome nikada neće biti jasno kako su, na primjer, netragom nestale tako poznate i uspješne firme, poput “Selekcije”, “Frada”, “Fahopa”, “Betonjerke”… – ističe Ranđelović.
Jer, “Frad” je nekada bio ponos srpske privrede i njegovi filteri za automobile završavali su u mnogim evropskim zemljama, a bilo je zaposleno 450 radnika. Sa privatizacijom, sve se prepolovilo: i izvoz, i broj radnika, i njihovo strpljenje. Slično je i sa fabrikom profila i cijevi “Fahop” u kojoj, poslije traljave prodaje slovenačkom “Alposu”, 200 metalaca možda i nema šta da radi, ali svakodnevno strijepi i za takvo radno mjesto. Nadalje, i u “Betonjerki” se, do privatizacije, radilo po evropskim normativima, a kada je propast zakucala na vrata, novi gazda oteran i završio je iza rješetaka, a država sada pokušava da ovaj kolektiv postavi na stabilnije noge i pronađe boljeg kupca. Odavno se ugasila i Konfekcija “Morava”, sa 800 konfekcionara, ali je – na sreću – u međuvremenu ovu fabriku kupio njemački “Gramer”, pa sada 600 radnika šije komponente za automobilska sjedišta i sve izvoze.
– Izgubljeni su vrijeme i vrijednosti koje nikada ne možemo vratiti. Opština nije smjela da dozvoli krađu i rasprodaju naših firmi, te ovoliko ostajanje bez posla. Svi predsjednici opština, godinama unazad, pravdali su se kako privreda nije njihova nadležnost, jer je ona osnov života svake lokalne samouprave. Uostalom, zašto nisu prišli radnicima, pa zajedno podigli glas – pita Dobrica Ranđelović.
A, da je situacija u aleksinačkoj privredi kritična, slaže se i predsjednik opštine, Ivan Dimić.
– Kada su firme privatizovane, nas u lokalnoj samoupravi niko ništa nije pitao, a sada se pokazalo da je to listom bio loš posao, pa država “pere ruke”, a nezadovoljni radnici traže našu pomoć. Nažalost, uglavnom nemoćni – zaključuje Dimić.
Bivše uzdanice
Okosnica privrednog razvoja ovog dijela Pomoravlja nekada su bili poljoprivreda i rudarstvo, odnosno PIK Aleksinac i Aleksinački rudnik, koji su zapošljavali po hiljadu radnika. Poslije višegodišnje agonije, PIK je otišao u stečaj, ostao bez ijednog zaposlenog, a do sada je prodato oko 363 hektara njegove zemlje, po cijeni od 17 evra za ar. Rudnik je, opet, zatvoren 1989, ali i dalje je zaposleno 330 kamarata, koji rade u drugim rudnicima. Novosti
