BERLIN, Od početka liberalizacije evropskog željezničkog saobraćaja 2007. godine doba malih željezničkih preduzeća kratko je trajalo, jer se ispostavilo da državna preduzeća nije moguće pobijediti.
Uspon i brzi pad ideje slobodnog tržišta i na prugama najbolje oslikava sudbina kompanije “TX Logistik AG”.
Nju je prije 12 godina osnovalo pet njemačka menadžera specijalizovanih za logistiku, jer su i prije odluke Brisela uočili poslovnu priliku u konkurenciji sa državnim “Njemačkim željeznicama”. Zapravo, i danas govore kako im nije cilj otimati tržište “Deutsche Bahna”, nego odvesti robu sa drumova na šine.
Načelno, poslovni koncept se pokazao uspješnim: danas “TX Logistik AG” zapošljava tristotinak saradnika i raspolaže flotom od četrdesetak modernih lokomotiva, piše “Deutsche Welle”. Svake sedmice se 360 kompozicija “TX Logistik AG” kotura po šinama i čak u kriznoj godini je 2010. ostvaren promet od 150 miliona evra.
Doduše, oduzeli su djelić poslova “Njemačkim željeznicama” – udio im je tek oko tri odsto robnog željezničkog transporta u ovoj zemlji, ali – “TX Logistik AG” već odavno nije u vlasništvu preduzetnika koji su ga osnovali.
Jedina je razlika da vlasnik nije njemački monopolist “Deutsche Bahn”, nego – “Trenitalia”, željeznički transportni monopolist Italije.
Marija Lenen, direktor savjetničke kompanije “SCI Verkehr”, za list “Handelsblatt” priznaje: “Dani kada je bilo dovoljno kupiti lokomotivu i početi zarađivati novac prevozeći robu od tačke A do tačke B su završeni”.
Prema njenim riječima, to je postalo previše riskantno, jer usprkos načelnoj liberalizaciji pokazalo se kako je u tom poslu potrebna određena kritična masa kako bi se uspjelo održati na tržištu i ponuditi kvalitetnu i povoljnu uslugu.
Investicije su po pravilu ogromne, tako da je ta liberalizacija jedino pomogla državnim monopolistima da se počnu probijati na druga tržišta Evrope. To se vidjelo i u “TX Logistiku”, koji je gubio svoju nezavisnost “na obroke”: već 2003. se pokazalo kako je potrebno 15 odsto firme prepustiti Italijanima, 2005. postali su vlasnici 51 odsto njemačke kompanije i sad su prepustili i preostalih 49 odsto italijanskom prevozniku, koji se specijalizovao za transport između evropskog sjevera i juga.
Međutim, “Trenitalia” tu ne želi stati, jer joj je ambicija saobraćati i između zapada i istoka Evrope.
Na taj način, u Njemačkoj praktično nema više “nezavisnih” kompanija, koje konkurišu “Njemačkim željeznicama”, nego su danas najveći konkurenti ovdašnjem monopolisti, osim spomenutog preduzeća “Trenitalie”, još “Captrain”, kompanija francuskog monopoliste SNCF, i “SBB Cargo”, švajcarskih državnih željeznica.
Daleko od toga da, pak, “Njemačke željeznice” samo gledaju kako im se otima domaće tržište jer i “DB Schenker”, dio logistike njemačkog monopoliste, već odavno kupuje po Evropi.
U međuvremenu je postao vlasnik vodeće nezavisne željezničke kompanije u Velikoj Britaniji, EWS, koja je aktivna i u Francuskoj pod nazivom “Euro Cargo Rail”, a preuzeli su i jednu željezničku kompaniju u Poljskoj i jednu u Italiji.
Alternativa prodaji stranom monopolisti je bankrot ili slučaj preduzeća “Mittelweserbahna”. Ono je pokušalo profilirati u lokalnom transportu, ali je dospjelo u finansijske poteškoće dok ga nije preuzeo “Verkehrsbetriebe Elbe-Weser”. Drugim riječima, to je bio tek kratak izlet u poslovno preduzetništvo: novi vlasnik EVB je – državno preduzeće, prenose agencije.
